زنان درباری هند در طول تاریخ این کشور، به ویژه در دورههای امپراتوریهای مختلف، جایگاه ویژهای در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشتند. درحالیکه تصویری از زنان در بسیاری از متون تاریخی بهعنوان افرادی منفعل و محدود در پشت پردهها دیده میشود، واقعیت این است که بسیاری از آنان در حقیقت نقشهای فعالی در سیاست و فرهنگ ایفا کردهاند. در دورانهای مختلف تاریخ هند، بهویژه در دورههای امپراتوریهای گورکانی و پادشاهیهای محلی، زنان درباری نهتنها تحت تأثیر سیاستهای دولتی و اجتماعی قرار داشتند، بلکه خود بخشی از فرآیندهای سیاسی و فرهنگی بودند.
در طول تاریخ هند، زنان درباری به دلیل وضعیت اجتماعی خاص خود، دسترسی بیشتری به منابع قدرت و دانش داشتند و بهویژه در دربار شاهان و امپراتورها توانستند تأثیرات فرهنگی و سیاسی عمیقی بگذارند. اما از آنجایی که بیشتر فعالیتهای آنان در پناه حریم خصوصی و فضای زنانه دربار قرار داشت، این تأثیرات غالباً کمتر بهطور عمومی شناخته شده است. بسیاری از این زنان با استفاده از موقعیتهایشان در دربار، در کنار همسرانشان یا حتی بهطور مستقل، در فرآیندهای تصمیمگیری و سیاستگذاری مشارکت داشتند.
زنان درباری هند در دورانهای مختلف، بهویژه در زمان حکومتهای استعماری بریتانیا، با چالشهای جدیدی روبهرو شدند. استعمار بریتانیا بسیاری از ساختارهای اجتماعی و سیاسی را تغییر داد و زنان نیز مانند سایر گروهها در معرض تغییرات عمیق قرار گرفتند. بهویژه در دورههای پس از استقلال، زنان درباری نهتنها در زمینههای سیاسی و اجتماعی بلکه در فرهنگ و هنر نیز تأثیرگذار بودند.
این تحولات نشان میدهد که زنان درباری هند همیشه بهعنوان افرادی صرفاً وابسته و تحت سلطه مشاهده نمیشدند. بلکه آنان بهطور فعال در عرصههای مختلف، از سیاست گرفته تا فرهنگ و هنر، تأثیرگذار بودند. این نکته در تحلیلهای تاریخنگاری سلطنتی هند اغلب مغفول مانده است.
کتاب زنان درباری هند در اواخر دوره امپراتوری (Courtly Indian Women in Late Imperial India) اثر ارزشمند انگما دی جالا (Angma Dey Jhala) در سال ۲۰۰۸، بهطور دقیق و جامع به تحلیل نقش زنان درباری در دورههای مختلف هند پرداخته است. این اثر ارزشمند علاوه بر بررسی تاریخ زنانه و فضای زنانه در دربارها، به تحلیل تعاملات سیاسی و اجتماعی زنان درباری نیز میپردازد. جالا در این کتاب با استفاده از منابع مختلف تاریخی، نشان میدهد که چگونه زنان درباری هند نهتنها در معرض تغییرات اجتماعی و سیاسی قرار داشتند، بلکه در شکلدهی به این تحولات نقش بسزایی ایفا کردند.
کتاب جالا بهویژه برای پژوهشگران و علاقهمندان به تاریخ زنان، مطالعات جنسیت و فرهنگ استعماری یک منبع غنی و ضروری است که بهطور عمیق به یکی از بخشهای مهم تاریخ هند پرداخته و نگاهی تازه به نقوش زنان در فرهنگ و سیاست آن دوران میاندازد.