مسلمانان هند در دوران حکومت بریتانیا، مسیری پیچیده و پر فراز و نشیب را طی کردند. در ابتدا، پس از فتح هند توسط بریتانیا، مسلمانان به‌عنوان طبقه‌ای مسلط و نخبگان سیاسی و فرهنگی در این سرزمین شناخته می‌شدند، اما به مرور زمان و با افزایش سلطه بریتانیا، وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مسلمانان دچار تغییرات عمده‌ای شد. روند استعمار بریتانیا نه‌تنها موجب تغییرات در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی هند شد، بلکه به شکل‌گیری هویت‌های جدیدی در میان مسلمانان انجامید که گاهی به شکلی خاص در تضاد با هویت‌های دینی، قومی و سیاسی گذشته‌شان بود.
در دوران اولیه حکومت بریتانیا، مسلمانان همچنان تلاش داشتند تا جایگاه خود را در سیستم جدید پیدا کنند. برخی از آن‌ها در تلاش بودند تا با استفاده از سیاست‌های نوین، به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی، قدرت خود را حفظ کنند. در حالی که برخی دیگر، به‌ویژه علمای دینی و گروه‌های سنتی، به دافعه فرهنگی و اجتماعی در برابر سلطه غربی روی آوردند و سعی داشتند هویت اسلامی خود را به‌عنوان ابزاری برای مقاومت در برابر تغییرات جدید حفظ کنند.
اما یکی از نکات کلیدی در تاریخ مسلمانان هند در دوران استعمار، تأثیر سیاست‌های بریتانیا در تشدید شکاف‌های اجتماعی و دینی بود. بریتانیا با سیاست‌های تقسیم و تسلط (Divide and Rule) خود، نهادهای اجتماعی و دینی مختلف را از هم جدا کرده و زمینه را برای تشدید اختلافات میان گروه‌های مختلف فراهم آورد. این سیاست‌ها، که در برخی موارد به حمایت از اقلیت‌ها منجر شد، در نهایت باعث رشد احساسات مذهبی و قومی شد که همچنان تاثیرات آن تا سال‌ها پس از استقلال هند باقی ماند.
مسلمانان هند در دوران بریتانیا همچنین با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی جدی مواجه بودند. بسیاری از مسلمانان در شرایط اقتصادی نامناسبی قرار داشتند و در مواجهه با رشد سرمایه‌داری بریتانیایی و تحولات اجتماعی جدید، حس انزوا و سرخوردگی زیادی را تجربه می‌کردند. این وضعیت موجب شد تا برخی از رهبران مسلمان هند، به‌ویژه پس از انقلاب ۱۸۵۷، بر لزوم ایجاد هویتی سیاسی مستقل تأکید کنند و در پی سیاست‌های خاصی باشند که بتواند حقوق مسلمانان را در دنیای جدید حفظ کند.
این تحولات سیاسی و اجتماعی، هم‌زمان با افزایش احساسات دینی در میان مسلمانان، به‌ویژه در قالب جنبش‌های جدایی‌طلب و حمایت از هویت اسلامی، ادامه یافت. علمای دینی و روشنفکران مسلمان در این دوره تلاش کردند تا گفتمان‌های جدیدی را در عرصه سیاست و اجتماع معرفی کنند که در عین حفظ اصول اسلامی، به مسائل معاصر و تغییرات جهانی پاسخ دهد.
کتاب مسلمانان هند بریتانیا (The Muslims of British India) اثر دکتر هاردی (P. Hardy)، با بررسی دقیق و تحلیلی تاریخ مسلمانان در دوران استعمار بریتانیا، به تجزیه و تحلیل این تحولات پرداخته است. این اثر به‌ویژه بر نقش دین و سیاست در شکل‌گیری هویت مسلمانان در هند تاکید دارد و می‌تواند به‌عنوان یک منبع معتبر برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ هند و مسلمانان این کشور مورد استفاده قرار گیرد.
